Parentale burn-out: de impact van constante stress op ouders

Natuurlijk hoort stress bij het ouderschap, maar wanneer ouders voortdurend onder intense druk staan, kan dit leiden tot ouderlijke of parentale burn-out. Mensen met deze vorm van burn-out raken volledig uitgeput, voelen een emotionele afstand tot hun kind en ervaren het gevoel dat ze falen als ouder. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de ouders als hun kinderen.

Het verlangen om als ouder je kinderen optimaal op te voeden is begrijpelijk, maar sommige ouders stellen zulke hoge verwachtingen voor zichzelf en hun kinderen dat ze uiteindelijk uitgeput raken. Vooral wanneer beide ouders een veeleisende baan hebben, wordt de kans op een parentale burn-out vergroot. Hoogopgeleide vrouwen die deeltijds werken en alleenstaande ouders zouden volgens onderzoek vatbaarder zijn.

Psychologieprofessoren Moira Mikolajczak en Isabelle Roskam van de Université catholique de Louvain, samen met collega's uit 45 landen, hebben het consortium International Investigation of Parental Burnout opgericht en onderzoeken al enkele jaren dit onderwerp. Uit een recent grootschalig onderzoek, waaraan 17.409 ouders uit 42 landen deelnamen, blijkt dat meer ouders onder stress en vermoeidheid lijden dan men zou denken. België spant hierbij helaas de trieste kop met maar liefst 8% van de ouders die kampen met een parentale burn-out.

Een andere studie laat zien hoe schadelijk de gevolgen kunnen zijn, zowel voor ouders als voor kinderen. Een parentale burn-out vergroot de kans op 'ontsnappingsfantasieën' van ouders (bijvoorbeeld het gezin verlaten), lichamelijke en emotionele verwaarlozing van het kind, en fysiek en psychologisch ouderlijk geweld. Ouders kunnen door het gevoel tekort te schieten hun kinderen nog meer verwaarlozen, wat resulteert in een vicieuze cirkel.

Impact van de lockdown:

Tijdens de lockdown in het voorjaar van 2020 moesten veel ouders verschillende verantwoordelijkheden balanceren, terwijl ze minder tijd hadden voor zelfzorg. Een studie onder 1.300 (Franstalige) ouders in België toonde aan dat de crisis bij 20% van de moeders en 15% van de vaders meer stress veroorzaakte, wat uiteraard leidde tot verhoogde burn-out symptomen. Toch was de algemene balans niet negatief, aangezien ongeveer een op de drie ouders minder druk ervoer doordat veel buitenshuisactiviteiten wegvielen.

De studie wees ook uit welke ouders een hoger risico liepen. Ouders met adolescenten of kinderen met speciale behoeften hadden het zwaarder, evenals thuiswerkende ouders met een verhoogde werklast en werkloze ouders. De onderzoekers roepen beleidsmakers op om rekening te houden met de behoeften van deze risicogroepen.

Perfectie bestaat niet:

De experts van de Université catholique de Louvain hebben verschillende tips voor ouders. Het is belangrijk om voldoende structuur in de dagen te brengen, quality time en spontane activiteiten te plannen, heldere afspraken te maken over onaanvaardbaar gedrag en regelmatig adempauzes te nemen om de eigen batterijen op te laden. Een goede taakverdeling met de partner, indien aanwezig, is essentieel, en indien mogelijk kunnen ook de kinderen betrokken worden. Het is belangrijk om te accepteren dat perfectie niet bestaat.